Na kolejnym przedświątecznym spotkaniu Dyskusyjnego Klubu Książki omawiana była książka pt. „Niemra”, jest ona piątą z kolei eseistyczną powieścią, która wyszła spod pióra Arkadiusza Pacholskiego – historyka i pisarza, a zarazem rodowitego kaliszanina – absolwenta „Asnyka” rocznik 1983.

   Jej koncepcja stanowi w istocie mieszankę kryminału, powieści obyczajowej oraz historii wojennej osadzonej w późnych realiach II wojny światowej z początkiem akcji, toczącej się w przeważającej mierze w okupowanym Kaliszu (wtedy wcielonym do III Rzeszy w ramach tzw. Großdeutsches Reich), przypadającym na październik 1944 roku. Tytułowa bohaterka, Dorota Paleń vel. Dorothea Pahlen – bibliotekarka a jednocześnie członkini ruchu oporu (skrywająca się za radą zwierzchników pod płaszczykiem volksdeutschki) prowadzi na zlecenie kierownictwa Armii Krajowej ryzykowną, podwójną grę z Niemcami.

Jako pracownica antykwariatu Karla Gregoriusa – kurlandzkiego Niemca, niepodejrzewającego jej o działalność w podziemiu, a wręcz osłaniającego ją przed mackami gestapo – może swobodnie poruszać się po okolicy, gromadzić cenne informacje, dokumentować zbrodnie nazistów oraz składać regularne raporty przełożonym. Gdy pewnego dnia dowiaduje się o morderstwie dokonanym na Romce Jodłowskiej – jej żydowskiej, szkolnej koleżance – rozpoczyna śledztwo, które z początku prowadzi w porozumieniu z kierownictwem podziemia. Kiedy jednak wychodzi na jaw, iż sprawcą zbrodni nie jest jakby z początku mogło się wydawać Niemiec, lecz Polak, odmawia wykonania rozkazu nakazującego sfałszowanie dowodów, a tym samym obarczenia Niemców winą za ten czyn. Jej pełna poświęceń działalność, która stanowiła tajemnicę również dla postronnych, rdzennych mieszkańców miasta, staje się dla niej zgubna, kiedy nieuchronnie zbliża się kres okupacji.

    „Niemrę” czyta się tak, jak gdyby słuchało się wspomnień własnej babci czy dziadka.  Kogoś bliskiego, kto nieszczęśliwie urodził się i żył w ówczesnym piekle na ziemi. Całość ani na chwilę nie przestaje być wiarygodna, wciąga już od pierwszych zdań i nie pozostawia spokojnym do samego końca. Narracja toczy się wartkim strumieniem, prowadzona w sposób inteligentny i niebanalny.

     Książka pełna jest niedomówień. Ale przecież podobnie wyglądały sprawy między ludźmi podczas wojny – nie mówiło się za dużo, nie pytało się o zbyt wiele, bo mogło to zaszkodzić. W „Niemrze” niemal nic nie jest opowiedziane wprost, czytelnik sam musi „poskładać” sobie tę książkę, złożyć fakty w całość, skojarzyć wydarzenia z udziałem książkowych postaci. Również musi czytać uważnie, bo jest tu kilku bohaterów (oprócz Doroty – między innymi profesor Łubnin, antykwariusz Gregorius, Wadim) i chwilami trudno się domyślić, kogo autor opisuje. Co może czasem nawet irytować, bo wówczas trudno skupić się na niekwestionowanych walorach estetycznych tej książki.

   W trakcie lektury towarzyszy nam bowiem nieodłącznie wrażenie odbywania spaceru wzdłuż jedynych w swoim rodzaju ulic stolicy Południowej Wielkopolski i zapewne owo przepiękne, nostalgiczne uczucie, obecnie dość rzadko spotykane we współczesnej literaturze, czyni „Niemrę” powieścią zdecydowanie wartą przeczytania.

 Na następne spotkanie zapraszamy 22 kwietnia godz. 17.oo